- Χάλστατ
- (Hallstatt). Τοποθεσία επί της ομώνυμης λίμνης, κοντά στο Σάλτσμπουργκ της Αυστρίας, όπου εξερευνήθηκε, από τα μέσα του 19ου αι. έως σήμερα, μια προϊστορική νεκρόπολη με περισσότερους από 1.200 τάφους, η οποία έδωσε την ονομασία της στον πολιτισμό της πρώτης εποχής του σιδήρου που είχε διαδοθεί στην κεντρική Ευρώπη (ανατολική Γαλλία, Ελβετία, νότια Γερμανία, Βοημία, Αυστρία, βόρεια Γιουγκοσλαβία). Ο πολιτισμός αυτός ήκμασε κατά τον 7o και 6o αι. π.Χ. και αναπτύχθηκε πάνω στα ερείπια του παλαιού πολιτισμού των Πεδίων των Καλπών, αλλά με μεγάλη επίδραση του μεσογειακού κόσμου (ελληνικού και ετρουσκικού πολιτισμού της ανατολίζουσας και της αρχαϊκής περιόδου). Από τη βασικά αγροτική κοινωνία της εποχής των Πεδίων των Καλπών, εμφανίστηκε, κατά τα τέλη της περιόδου εκείνης και κυρίως κατά την εποχή του X., μια τάξη γαιοκτημόνων πολεμιστών, που γρήγορα μεταμορφώθηκε σε πραγματική αριστοκρατία. Αυτοί οι άρχοντες του βαρβαρικού κεντροευρωπαϊκού κόσμου ανέπτυξαν κυρίως εμπορικές και πολιτιστικές σχέσεις με τον κλασικό κόσμο. Στα μέγαρά τους έφταναν αγγεία ζωγραφισμένα στα εργαστήρια της Αττικής, καθώς και χάλκινα αγγεία ελληνικά και ετρουσκικά. Οι μεγαλοπρεπείς τάφοι τους, με ξύλινους νεκρικούς θαλάμους, σκεπασμένοι με τύμβους από χώμα, ήταν κατά κάποιο τρόπο απομιμήσεις των αρχοντικών τάφων των Ετρούσκων· ακόμα και στην πολεμική τακτική οι λαοί αυτοί ακολούθησαν τα πρότυπα του μεσογειακού κόσμου: έτσι, όπως στην Ελλάδα τα έφιππα στρατεύματα του 7ου αι. αντικαταστάθηκαν από τους πεζούς οπλίτες με τον βαρύ οπλισμό, στους τάφους του X. οι πολυτελείς σαγές των αλόγων και οι μεγάλες σπάθες αντικαταστάθηκαν από ακόντια και μακριές λόγχες, κατάλληλες για πεζούς πολεμιστές, συντεταγμένους σε πυκνή τάξη. Η χειροτεχνική παραγωγή είχε, στον πολιτισμό του X., ουσιαστικά τοπικό χαρακτήρα, περιορισμένη όπως ήταν μόνο στις ηγεμονικές αυλές ή στον αγροτικό πληθυσμό μιας ορισμένης περιοχής. Οι γνησιότερες εκφράσεις των καλλιτεχνικών τάσεων του βαρβαρικού πολιτισμού του X. διαφαίνονται κυρίως στην αγγειογραφία με γραφικές ή χαρακτικές διακοσμήσεις των αγγείων, που διακρίνονται από το συμπιεσμένο ή πλατύ σχήμα τους, και στα ατομικά χάλκινα κοσμήματα (περιδέραια με πολλά εξαρτήματα, ογκώδη βραχιόλια, περιλαίμια και δαχτυλίδια, ζώνες από μετάλλινα ελάσματα λεπτά επεξεργασμένα με ανάγλυφες παραστάσεις κλπ.). Ο πολιτισμός του X. είχε στενές σχέσεις με τους διάφορους πολιτισμούς των γειτονικών χωρών και ιδιαίτερα με τους πολιτισμούς της κεντρικής και βόρειας Ιταλίας.
Dictionary of Greek. 2013.